З нагоды адкрыцця мастацкай галерэі Івана Стасевіча ў Старых Дарогах.
Мінулі два месяцы новага тысячагоддзя, адлічвае дні месяц наступны. Далей і далей імчыцца кола жыцця, і на пакінутым ім шляху ўсё змяншаюцца і змяншаюцца ў памерах некалі буйныя падзеі, ператвараючыся каторыя ў словы, каторыя толькі ў кропкі на лістах гісторыі, каторыя і зусім знікаюць у цемры чалавечай памяці. Як ні сумна гэта канстатаваць, але ж чалавечая памяць мае гэтакія якасці. І вялікая падзяка тым, хто, узводзячы асяродкі з культуры, наводзіць масты між пакаленнямі і робіць гісторыю свайго краю і жыцця яго знакамітых людзей бачнай і таму заўсёды сучаснай. Прыклад таму — узнікшы намаганнямі старадарожскіх уладаў на мяжы мінулага і сучаснага стагоддзяў раённы мастацка-гістарычны музей, дзе знайшлі сваё другое жыццё больш за 100 твораў выдатнага беларускага мастака, заслужанага дзеяча мастацтваў Беларусі, прафесара Івана Нічыпаравіча Стасевіча.
У дзень адкрыцця гэтай мастацкай галерэі, на якім я прысутнічала ў якасці аднаго з блізкіх сяброў мастака, я раптам нібыта яго вачыма ўбачыла ўсё, што адбывалася: палотны на сценах трохі малога для іх пакоя, святочную ўсхваляванасць арганізатараў музея і, галоўнае, шчырыя і вельмі зацікаўленыя вочы старадарожскіх школьнікаў, многія з каторых, як даведалася пазней, з'яўляліся навучэнцамі раённага Дзіцячага цэнтра творчасці і народных рамёстваў. І з болем падалася неарыгінальная думка — якім найшчаслівейшым быў бы гэты момант у жыцці самога Івана Нічыпаравіча, што на вялікі жаль спынілася на самым краі свайго 70-годдзя.
Аднак лёс кіруецца сваімі законамі, тым больш лёс, які змясціў у сабе столькі падзей, што хапіла б на некалькі жыццяў. У поўнай меры можна аднесці да Івана Нічыпаравіча вокліч Аркадзя Куляшова: "Калі прыгадаеш маленькае сэрца — чаго яно толькі ў сабе не змяшчае!" Ведаю, што зараз з усмешкай успрымаецца выкарыстанне ў друкаваннях пафаснага стылю, але ж, ведаючы Івана Нічыпаравіча на працягу амаль што 30 гадоў, засвячаю, што ні ў кога больш не сустракала такіх шчырых адносін да ўсяго, што адбывалася ў краіне, не бачыла такога моцнага смутку і жалю за ўсе падзеі і здарэнні, асабліва тыя, што краналі чалавечыя гонар і годнасць. Гэта быў волатаўскага складу чалавек, чыя магутная каларытная постаць, гучны голас заўсёды прыцягвалі да сябе ўвагу, у якім асяроддзі ён бы не знаходзіўся. Буйны мастак рэалістычнай выяўленчай школы, ён з маладых гадоў займаў самую актыўную грамадзянскую пазіцыю, у лепшым сэнсе слова быў грамадзянінам сваёй краіны, якую ўспрымаў у памерах ад маленькай роднай старадарожскай вёскі Мядзведня да далёкіх і хваляваўшых душу прастораў Сібіры і Поўначы, прыгожасцей Карэліі і Крыма. На такое ўспрыманне ён меў поўнае права, бо ахвяраваў за гэта лепшыя гады жыцця — сваё юнацтва. На працягу часу, у якім імя І.Н.Стасевіча як мастака рабілася вядомым у рэспубліцы, яго біяграфія не аднойчы з'яўлялася крыніцай ці аб'ектам артыкулаў у часопісах, газетах і ваенных мемуарах ужо як самастойны прыклад чалавечага духу і мужнасці. Старонкі гэтай біяграфіі кажуць самі за сябе. Нарадзіўся 9 студзеня 1929 года ў сялянскай сям'ї, старэйшы з чатырох дзяцей. З першых дзён фашысцкай акупацыі разам з сябрамі падключаецца да супраціўлення, наладжвае сувязь з падпольнай камсамольскай арганізацыяй, дае клятву змагацца з ворагам, дапамагае партызанам: здабывае і хавае зброю для іх, робіцца сувязным. У 14 год - правадзейны баец у партызанскім атрадве імя Кірава, што ўваходзіў у брыгаду імя Фрунзе. Баявыя аперацыі, падрыў мастоў, цяжар блакады і яе прарыву, гібель баявых сяброў.
Пасля аб'яднання партызан з часцямі Чырвонай Армії вяртаецца ў Мядзведню дахаты і не знаходзіць родных - іх, як сям'ю партызана, угналі ў канцлагер. З прагай помсты юны партызан далучаецца да войскаў, якія крочылі на Захад. Так у сапёрнай роце з'явіўся сын палка Ваня Стасевіч, чыю фатаграфію — маленькага сур'ёзнага хлапчука ў пілотцы і з вялікім аўтаматам на грудзях потым неаднаразова друкавалі ў святочных майскіх або ліпеньскіх артыкулах і якая стала своеасаблівым знакам пакалення хлапчукоў, па чыіх лёсах пракацілася страшэнная вайна, але не сагнула іх, а наадварот, зрабіла пераможцамі. Гэта і засведчыў аўтограф на сцяне разбуранага рэйхстага: "Іван Стасевіч. Старыя Дарогі - Берлін".
З вяртаннем на радзіму разгортваецца ўжо біяграфія мастака Івана Стасевіча, якая пачалася з паўгалодных пасляваенных гадоў, калі маладому 16-гадоваму салдату з баявымі медалямі давялося давучвацца ў няпоўнай сярэдняй школе і маляваць, маляваць, маляваць на ўсім і чым толькі спадручна. Прынамсі, тое ж ён рабіў і дадаткова да ваеннай службы ў партызанах і як "сын палка", але тады гэта больш за ўсё былі ілюстрацыі да зводкаў Інфармбюро ці транспаранты і дарожныя знакі накшталт "Да Берліна засталося 100 км...". Першы прызнаны "буйны" партрэт, зроблены будучым мастаком - гэта партрэт Сталіна, што на цягніку, упрыгожаны кветкамі. Ён з'яўляўся на вочы ўсім, хто сустракаў эшалон з пераможцамі ў 1945 годзе. І ці мог сцерціся з памяці момант, калі дзеля таго, каб юны салдат атрымаў магчымасць скокнуць на зямлю ў родных мясцінах, быў прыцішаны ход вялізнага ваеннага эшалона?
Потым было спасціганне майстэрства жывапісу ў Мінскім мастацкім вучылішчы, пасля заканчэння якога І.Н.Стасевіча як выдатніка накіроўваюць у лепшую мастацкую ўстанову дзяржавы - Маскоўскі мастацкі інстытут імя В.І. Сурыкава. Маскоўскі перыяд навучання канчаткова сфармоўвае мастацкі мірапогляд і вызначае творчы накірунак мастака. Як прыгадваў сам Іван Нічыпаравіч, ён хацеў ахапіць усе магчымасці, што адчыніліся перад ім у Маскве, і яму проста не хапала часу: лекцыі ў аўдыторыях, заняткі ў майстэрнях пад кіраўніцтвам тагачасных карыфеяў жывапісу, наведванне выстаў і музеяў. Апошнія зрабіліся другім домам маладога мастака. Тут ён не толькі знаёміўся з набыткам расійскага і сусветнага мастацтва, але і спасцігаў сакрэты майстэрства геніяў жывапісу. Не дазваляючы адцягваць сваю ўвагу на маскоўскія спакусы, якімі на ўсю моц карысталіся яго больш бесклапотныя аднакурснікі, ён да болю ў нагах шмат гадзін прастойваў ля мальберта ў залах Трэццякоўкі і Пушкінскага музея. Робячы копії з палотнаў сваіх куміраў — Сурыкава, Урубеля, Сярова, Куінджы, Ван Гога, Сезана, Рэмбрандта, адкрываў для сябе тэхніку стварэння фактуры мазкоў на іх палотнах, дасягнення імі каляровай выразнасці і дасканаласці формы. Ужо шмат гадоў пазней, у нашыя дні, з'яўляючыся сталым выкладчыкам, прафесарам Акадэміі мастацтваў Беларусі, нярэдка ўзрушаўся з нагоды легкаважных адносін сучасных студэнтаў да цяжкай працы мастака.
Максімаліст ва ўсіх жыццёвых праявах, ён быў максімалістам і ў творчай дзейнасці. Яго адносіны да жывапіснага мастацтва былі амаль культавыя і вельмі шчырыя. Вядома ж, што ў творчай працы ўсякага мастака прысутнічаюць два бакі. Ёсць творчы ўздым, высокія пачуцці і прага перанесці іх у свой твор праз сродкі, уласцівыя толькі тваёй уласнай манеры выканання і... вялікае творчае задавальненне, калі гэта адбылося. Але ёсць і другі бок творчасці, вельмі празаічны, бо мастацтва гэта яшчэ і хлеб мастака, крыніца яго дастатку, магчымасць карміць сябе, сваю сям'ю і, наогул, проста мець умовы для працы. І ў гэтым няма нічога прыкрага.
Можна прывесці шмат прыкладаў, калі вядомыя мастакі працавалі па заказах і выконвалі іх на такім узроўні, што тыя засталіся нашчадкам у якасці шэдэўраў мастацтва. Дык вось, у гэтым сэнсе Іван Нічыпаравіч быў шчаслівы чалавек. Не баючыся абвінавачвання ў ідэалізацыі яго вобразу, засвячаю, што ва ўсіх сваіх творах як буйных манументальных палотнах, так і малых формах, якія, на жаль, вельмі цяжка падлічыць, яго сумленне мастака ніколі не засмучалася неабходнасцю кан'юнктуры. Творы І.Н. Стасевіча - гэта яго жыццё і яго біяграфія, ён арганічна не мог выконваць, як кажуць, "сацыяльны заказ", маляваць тое, што не ўзрушала яго як мастака.
На адной з пасмяротных яго выстаў я пачула гутарку дзвюх інтэлігентных жанчын, што разглядвалі карціны з цудоўна выкананай серыі "Партрэты салдатаў". "Так, добрыя партрэты, напісаны па-майстэрску, — казала адна з іх, — шкада, што салдаты, але ж вядома, час быў такі і трэба было з ім суадносіцца". Тое ж меркаванне, мабыць, мела і немалая частка наведвальнікаў асабліва маладых, што не маглі не захапіцца партрэтным майстэрствам І.Н. Стасевіча, дакладным псіхалагізмам твораў і іх вельмі выразным фарбавым выяўленнем, але - трохі збянтэжаных, што бачаць у асноўным будаўнікоў, шахцёраў, салдатаў. Між тым, для Івана Нічыпаравіча гэтыя людзі былі ягонымі асабістымі героямі, іх твары і постаці прыцягвалі яго ўвагу не з кан'юнктурнага паразумення, ён бачыў у іх тых, хто завецца "соллю зямлі", яе абаронцамі і стваральнікамі жыцця на ёй. Ён разумеў гэтых герояў, бо сам усё жыццё заставаўся салдатам і працаўніком.
У шэрагу твораў Івана Нічыпаравіча партрэтнага жанру ёсць відарысы і знакамітых вучоных, дзеячоў мастацтва, палкаводцаў, але ж і яны былі прывабны яму не з прычыны іх статусу, а таму, што былі адной "групы крыві" з ім. Так былі створаны партрэты былых юных салдат, яго сяброў-"арлянят" лётчыка Германа Лі, будаўніка Героя Сацыялістычнай Працы Івана Сакольчыка, журналіста Валянціна Дончыка, партрэты прэзідэнта Акадэміі навук Беларусі, лаўрэата Ленінскай прэміі, фізіка, былога партызана М.А. Барысевіча, Героя Савецкага Саюза В.З. Каржа, Маршала Савецкага Саюза Г.К. Жукава. На адным з найбольш выдатных, на мой погляд, твораў І.Н. Стасевіча — "Партрэце народнага мастака Беларусі А.А. Бембеля" за спіной скульптара мы бачым створаную тым бронзавую постаць лётчыка Гастэлы ў апошнім неўміручым піке. Дарэчы, гэты партрэт быў набыты Дзяржаўным мастацкім музеем у Мінску, дзе ён нейкі час і знаходзіўся.
Пасля смерці А.А. Бембеля карціна, якую беларускія скульптары палічылі найлепшым партрэтам свайго майстра, была перададзена Мінскаму Музею скульптуры імя Бембеля і зараз з'яўляецца цэнтральнай часткай ягонай экспазіцыі. Тыя, хто цікавіцца выяўленчым мастацтвам, безумоўна, ведаюць манументальны, вырашаны ў вельмі незвычайнай і наватарскай на той час каляровай манеры, партрэт народнага паэта Беларусі Янкі Купалы. Але ж трэба звярнуць увагу на назву твора "Партызаны, партызаны...", бо шчыльней за ўсё адчуў мастак зрадненне з паэтам, калі дасылаў той беларусам свае пранікнёныя словы падтрымкі, а ярка-чырвоная сцяна Крамля ў Маскве, на фоне якой мы бачым Янку Купалу, адчуваецца як кроватачывая за свой народ душа паэта. Пад уражаннем песні Ігара Лучанка "Спадчына" на словы Янкі Купалы Іван Нічыпаравіч стварае партрэт вядомага беларускага кампазітара, які той з задавальненнем вылучыў з даволі значнага шэрагу сваіх партрэтаў, намаляваных іншымі мастакамі.
Калі акінуць позіркам усю творчасць І.Н. Стасевіча, то выразна паўстаюць галоўныя яе напрамкі: ваенна-патрыятычная тэматыка, мірная стваральная праца, родныя краявіды. Гэта дазволіла мастаку праявіць свой шматгранны талент як у жанрах партрэта і пейзажа, так і ў манументальным жывапісу з яго складанымі сюжэтна-кампазіцыйнымі асаблівасцямі. Ужо ў 1958 годзе сваёй дыпломнай працай - манументальнай карцінай "У беларускіх балотах” ён неяк раптам стаў ва ўзровень са сталымі майстрамі жывапісу. Палатно было так прафесійна выканана і так псіхалагічна дасканала і выразна высвечвала твары стомленых, параненых, але не зламаных людзей, якія са зброяй і дзецьмі прарываюцца праз балота з блакады, што рэпрадукцыю з яго надрукаваў на сваіх старонках часопіс "Аганёк", што прыраўноўвалася тады ўсесаюзнаму прызнанню. І гэта прызнанне адбылося і выйшла за межы краіны.
Найбольш плённым у творчасці Івана Нічыпаравіча быў перыяд 60-80 гадоў. Ствараюцца тэматычныя цыклы: карціны з апяваннем прыгажосці старажытных помнікаў культуры ("Кіжы", "Востраў Валаам", "Сафія Наўгародская", "Сафія Полацкая - сучасніца Сафії Наўгародскай", "Радзіма Ф. Скарыны", "З вякоў мінулых”, “Ісакіеўскі сабор" і інш.), лепшыя манументальныя палотны гераічнай тэматыкі ("Плачуць бярозы", "Клятва", "Неўміручасць", "За Беларусь", "Сустрэча Віцебскіх партызан з Чырвонай Арміяй", "Берлін. Май 1945 г.", "Суровае юнацтва"). З'явіліся тэматычныя цыклы гіганцкіх новабудоўляў Беларусі, Сібіры, Запаляр'я, і гэта былі не толькі партрэты іх удзельнікаў, але і дзівосныя пейзажы тых мясцін, як казаў сам мастак: "Мае сінія далі". Непераўзыдзенымі па адчуванню светавых адценняў і праяў жывой прыроды паўстаюць яго крымскія, байкальскія, мурманскія палотны. Лепшыя з іх так і засталіся ў музеях Краснаярска, Іркуцка, Новасібірска, Мурманска. Дарэчы, кур'ёзны, але вельмі паказальны выпадак: калі ў 70-х гадах у Мурманскім музеі адбыўся крадзёж, дык з трох выкрадзеных карцін дзве аказаліся палотнамі І.Н. Стасевіча.
Хацелася б засяродзіць увагу на лірычных творах Івана Нічыпаравіча. Калі любуешся яго пейзажамі, здаецца, адчуваеш існасць дрэваў, вады, травы, каменняў, іх цяпло і холад, зварушэнне ці пакой і ловіш сябе на думцы, што доўгае назіранне яго пейзажаў не надаядае, як не можа надаесці жывая прырода. Акрамя надзвычайнага жывапіснага таленту аўтара, адзін з сакрэтаў такой прыцягальнасці гэтых пейзажаў у тым, што большасць з іх малявалася, як кажуць, "ужывую", на пленэры. Глядач, нават не бачыўшы назвы карціны, заўсёды адрозніць водныя відарысы ля Кольскага паўвострава ад Байкала ці Чорнага мора, і гэта не дзіўна, бо, напрыклад, першыя ён назіраў і маляваў з палубы рыбацкага сейнера, прывязаны разам з усімі прыладамі да мачты, каб не ўпасці за борт у халодную ваду, калі што. Да апошняга часу не прызнаваў мастак стварэнне карцін аб прыродзе ва ўмовах майстэрні, ды яшчэ па каляровых здымках, што ўсё больш распаўсюджваецца зараз, асабліва ўлічваючы сучасны ўзровень развіцця каляровай фатаграфічнай тэхнікі.
У сувязі з гэтым нельга не сказаць аб беларускай плыні ў яго творчасці, хаця лепей за ўсё было б бачыць на ўласныя вочы выкананыя яго рукой краявіды Міншчыны, Полаччыны, Браслаўшчыны, Мазыршчыны, Віцебшчыны. Незвычайную моц і своеасаблівую манеру выканання не аднойчы падкрэслівалі мастацтвазнаўцы, але нельга перадаць словамі прыцягальнасць такіх невялікіх па памерах твораў як "Жыта", "Рамонкі", "Бяроза", "Родныя кветкі", "Раніца", "Стагі", "Рачулка", "Ля Прыпяці" і мноства іншых пранізлівых шэдэўраў.
Апошняе дзесяцігоддзе было для Івана Нічыпаравіча вельмі цяжкім і ў фізічным, і ў маральным сэнсе. Паступовае збядненне насельніцтва, закрануўшае і мастакоў, страта ідэалаў у грамадстве, нярэдкае зганьбаванне таго, што было сэнсам жыцця і мела крывёй аплачаны кошт, адазвалася ў ім вялікім жалем і смуткам. Ён, які называў сябе "салдатам" і "цяжкай артылерыяй", як сам прызнаваўся, страціў жаданне маляваць. Да таго ж раптам аддаліся на здароўі вайна, цяжкае юнацтва, ды і тое, што больш за пяцьдзесят гадоў трымаў у руках пэндзаль і, нярэдка суткамі стоячы на нагах, ствараў манументальныя палотны, ператварылася ў захворванне рук і ног і немагчымасць працаваць далей. Але, нягледзячы на гэта, Іван Нічыпаравіч, які ўзяў за дэвіз жыцця словы Яна Райніса “Там, дзе канчаецца барацьба, канчаецца жыццё" і не аднойчы іх цытаваў, стварае ў гэты час некалькі палотнаў. Адно з іх — "Азораныя полымем" можна лічыць яго лебядзінай песняй, у ёй зліліся настальгічны позірк у далёкае юнацтва і аднаразова надзея і ўпэўненасць, што ўсё было недарэмна. Выстаўленая ў маі 1995 года на выставе, прысвечанай Дню Перамогі, карціна здзівіла незвычайнай свежасцю і рамантычнай прыўзнёсласцю: праз спаленую вёску, уздоўж пажарышча, нібыта паднятыя над пакутнай зямлёй, рухаюцца тры маладыя коннікі і ззянні бліскавіц далёкіх баёў промнямі кладуцца на іх твары і ўзнятыя шашкі. Здавалася, што карціна намалявана рукой маладога, поўнага сіл мастака. Зараз яе можна ўбачыць у экспазіцыі Магілёўскага філіяла Нацыянальнага мастацкага музея, які набыў карціну адразу пасля выставы.
Ужо цяжка хворы, перанёсшы некалькі аперацый, Іван Нічыпаравіч быў вельмі засмучаны, што не мае сіл, здароўя і сродкаў, каб на належным узроўні падрыхтаваць і правесці юбілейную, з нагоды 70-годдзя з дня нараджэння і 50-годдзя творчай дзейнасці, выставу сваіх твораў і выдаць іх поўны манаграфічны альбом. Надрукаваныя да гэтага часу дзве невялікія манаграфіі (апошняя выйшла ў 1985 годзе) вельмі няпоўна і недастаткова глыбока адлюстроўвалі яго творчасць, не кажучы аб надрукаваных у іх не вельмі дасканалых рэпрадукцыях невялікай часткі яго карцін. Ад прыроды вельмі сціплы чалавек, ён быў "цяжкай артылерыяй", калі трэба было змагацца за свае прынцыпы ў жыцці і мастацтве. З'яўляючыся нязменным на працягу шмат год старшынёй Савета ветэранаў Акадэміі мастацтваў ці старшынёй жывапіснай секцыі ў Саюзе мастакоў Беларусі, ён многае рабіў, каб палепшыць умовы жыцця ці працы сваіх калег, многа дапамагаў маладым мастакам. Звярнуцца за дапамогай дзеля сябе самога ён не ўмеў дый не хацеў. І якое ж здарылася свята, калі ў дзверы бацькавай хаты, якія ў памяць аб родных мясцінах Іван Нічыпаравіч прыбіў да дзвярэй сваёй майстэрні, пастукалі яго землякі-супрацоўнікі Старадарожскага выканкама Альберт Аляксеевіч Міхайлаў і Аляксандр Іванавіч Галота з прапановай дапамогі і з нагоды абмеркавання пытання аб стварэнні мастацкай галерэі мастака на яго радзіме. Аднаму Богу вядома, дзе і як гатуюцца гэтакія супадзенні, але за апошнія гады я не бачыла Івана Нічыпаравіча больш шчаслівым. Не давялося яму самому пасупрацоўнічаць з землякамі.
Іван Нічыпаравіч Стасевіч памёр 11 верасня 1998 года, некалькі месяцаў не дажыўшы да свайго 70-годдзя. Тое, як смяротна хворы, ён мужна пераносіў надзвычайныя пакуты і змагаўся за жыццё, патрабуе асобнага апавядання....
Што ж засталося, якую спадчыну ён пакінуў? Акрамя буйнейшых музеяў і галерэй былога Савецкага Саюза творы І.Н. Стасевіча набыты прыватнымі і муніцыпальнымі музеямі Англіі, Алжыра, Аўстрыі, Балгарыі, Бельгії, Германіі, Індыі, Італії, Канады, Туніса, Польшчы, Чэхіі. Больш за 20 твораў з розных перыядаў дзейнасці мастака знаходзяцца ў зборах Нацыянальнага мастацкага музея і Нацыянальнай мастацкай галерэі Беларусі. Некалькі палотнаў можна ўбачыць у Ваенна-гістарычным музеі Беларусі (ва Ўруччы пад Мінскам) і Дзяржаўным музеі Вялікай Айчыннай вайны, дзе, дарэчы, знаходзіцца і спецыяльны стэнд, прысвечаны іх аўтару, юнаму партызану і салдату Ваню Стасевічу.
Больш за 100 беларускіх мастакоў з'яўляюцца яго вучнямі, сярод іх такія вядомыя як народны мастак Беларусі Л.Д. Шчамялёў, заслужаныя дзеячы мастацтваў Б.У. Аракчэеў, А.В. Бараноўскі, В.С. Пратасеня, В.Ф.Сумараў, дактары навук В.Ф. Шматаў, Л.М. Дробаў, выдатныя майстры жывапісу, выкладчыкі Акадэміі мастацтваў В.У. Альшэўскі, У.Л.Зінкевіч і іншыя. Адбыліся ў Мінску дзве пасмяротныя юбілейныя выставы, якія не мелі недахопу ў наведвальніках. Імя І.Н. Стасевіча і звесткі аб ім можна знайсці ў айчынных і замежных энцыклапедыях.
Але сапраўдны падмурак пад тое, што завецца Памяццю, безумоўна, зрабілі землякі мастака, адкрыўшы ў Старых Дарогах галерэю твораў, якія ў выкананне волі Івана Нічыпаравіча былі перададзены яго сястрой, Верай Нічыпараўнай Матрахінай і сынам Уладзімірам Іванавічам Стасевічам. Трэба адзначыць, што прадстаўленыя творы можна лічыць адным са значных збораў палоцен мастака як у мастацкім, так і ў гісторыка-геаграфічным змесце, бо тут і ранейшыя яго творы з краснаярскага, байкальскага, іркуцкага, крымскага цыклаў, копії і фрагменты з карцін, зробленыя ў Трэццякоўцы, замалёўкі і эцюды да яго манументальных палоцен, партрэты і пейзажы пазнейшага часу. Ёсць тут і шэраг шэдэўраў, якія сам мастак уключыў у свой час у бібліяграфічныя каталогі і ў манаграфії. Няхай гэтая галерэя пакуль змяшчаецца ў доме, зробленым з бярвення, як некалі і родная хата мастака. Будуецца Дом культуры, дзе для размяшчэння твораў Івана Нічыпаравіча запланавана прасторнае ўладкаванае памяшканне, і ёсць упэўненасць, што ў недалёкай будучыні будзе адкрыты Музей Івана Нічыпаравіча Стасевіча, дзе належнае месца разам з карцінамі зоймуць уласныя рэчы і архіў мастака, які патрабуе яшчэ вывучэння, як і ўся яго творчасць. Я вельмі спадзяюся, што знойдуцца сродкі і з'явіцца там добры мастацкі альбом І.Н. Стасевіча, аб чым ён так марыў.
На адкрыцці старадарожскай выставы старшыня выканкама Леанід Сямёнавіч Пархімовіч паведаміў аб прызначэнні старадарожскімі ўладамі трох стыпендый імя І.Н. Стасевіча для лепшых навучэнцаў мастацкіх устаноў і далей добра зазначыў: "Музей Івана Нічыпаравіча Стасевіча павінен стаць цэнтрам эстэтычнага выхавання моладзі". А ці можа знайсціся лепшы выхаваўчы момант за той, калі святло вады і неба сінявокіх далячынь з палотнаў мастака будуць адлюстроўвацца ў ясных вачах дзяўчынак і хлапчукоў новых і новых пакаленняў.
Т.А. БУДКЕВІЧ,
вядучы навуковы супрацоўнік
Нацыянальнай
акадэміі навук Беларусі,
кандыдат біялагічных навук.
Газета “Навіны Старадарожчыны”, 23 сакавіка 2000 г.