Embedded Files
Васіль Сумараў
СУМАРАЎ:- Наколькі я памятаю, Стасевіч быў у нас на другім курсе.
К:- Ён прыйшоў у тэатральна-мастацкі інстытут у 58-ым адразу пасля Сурыкаўскага.
СУМАРАЎ:- Я поступіў у інстытут у 59-ым годзе. У нас былі тыя, хто прайшоў вайну. А я быў самым маладым. А яны - Лагун, Жураўкоў, Шастапалаў - удзельнікі вайны былі ў групе. Я пасля мастацкага вучылішча паступіў у інстытут. І памятаю: першы, хто да мяне прыйшоў, а я яшчэ жыў на вуліцы Беларускай і потым намаляваў гэты дом - вунь карціна на сцяне - гэта Валодзя Лагун. Ён быў у разведцы, ордэны Славы меў - чаму мы з ім і пасябравалі: таму што мой бацька таксама быў у разведцы і таксама два ордэны Славы меў.
У нас вёў на другім курсе Стасевіч Іван Нічыпаравіч. Вёў жывапіс і кампазіцыю. Я яго яшчэ па вучылішчы ведаю. Але не столькі яго, колькі яго работу. І я памятаю гэту работу. Ну, колькі мне было? Чатырнаццаць гадоў. А ён ужо прайшоў вайну. Ён быў сын палка. І мы яго ўжо ведалі. Дыпломная работа ў яго была “У беларускіх балотах”. Ёй ён Сурыкаўскі заканчваў. Гэта пра беларускіх партызанаў. Выдатны дыплом быў. Хаця там розные чуткі хадзілі, што быццам увесь курс яму дапамагаў. Але гэта не больш, чым размовы: бачна, што ў яго манеры зроблена ўся работа. І кладка мазка гаворыць, што гэта ён сам рабіў. Наогул, калі дыпломнікі пішуць, то яны адно аднаму памагаюць. Гэта зразумела. Часам педагог дапамагае. Я памятаю, як нам на чацвёртым курсе дапамагаў. А вучыліся ўжо больш сталыя людзі. Володзя Лагун ужо быў членам Саюза мастакоў, але вырашыў павысіць сваю кваліфікацыю... А вяртаючыся да Стасевіча… Вось раней у нас быў фонд. Потым пераязджалі з месца на месца, нешта згубілі, разабралі работы. А калі прагляды былі, то заўсёды было што пабачыць. Дык вось я памятаю яго работу вучылішчную - стары ў чырвонай кашулі. І тады я, чатырнаццацігадовы падлетак, з цікавасцю назіраў: Стасевіч - гэта асоба, гэта першы, хто паступіў у Сурыкаўскі - ён і Данцыг. А Савіцкі яшчэ раней паступіў у Сурыкаўскі - у 51-ым. Гэта мой сябар быў - Савіцкі. Хоць я звяртаўся да яго з павагай: па бацьку.
К:- Вы гаворыце, што Савіцкі - ваш сябар. А мне расказвалі, што Савіцкі і Стасевіч нават жылі ў адным пакоі інтэрната, калі вучыліся ў Сурыкаўскім. Нічога пра гэта не згадваў Міхаіл Андрэевіч Савіцкі?
СУМАРАЎ:- Не чуў я пра гэта. А Стасевіч быў вельмі просты чалавек. Ён не настолькі быў эрудыраваны, як Савіцкі, але гэта не памяншае яго вартасці як мастака. Ён проста ад прыроды быў адараваны.
К:- Вы - чалавек, які не толькі ў сваёй прафесіі зацвердзіўся, але і які дапамог многім увайсці ў гэту прафесію. Вы - настаўнік многіх мастакоў. Як настаўнік мастакоў азірніцеся на вопыт настаўніка Стасевіча. Урокі Стасевіча. Што гэта было найперш для вас? Што вы ў яго жывапісу бачылі і што цяпер бачыце?
СУМАРАЎ:- Ён вельмі складаны быў як педагог. Я выкладаў, бадай, не менш, чым ён, працаваў з дзецьмі. І я ведаю, што гэта такое - дзіцячы ўзрост. А ён - самае галоўнае - не перашкаджаў расці. І пры магчымасці падтрымліваў. Я памятаю, як ён Толе Бараноўскаму - а гэта першы з нас народны мастак - ён таму нешта памагаў пісаць. А пішуць тады, калі нешта не атрымліваецца. Дапамагаюць, прасцей кажучы. І калі памагаў, я памятаю, у яго быў такі характэрны мазок. Гэта так званая лепка. Вылучаўся гэтым. І фарбы ў яго: колер такі просты, простыя спалучэнні. Не так - жоўтае з чырвоным, а простыя тыпу охра. Яго і дыпломная работа ў Сурыкаўскім такая ж. А потым калі ён сюды прыехаў, ён нас вёў паглядзець работы. Помню, была вялізная карціна “Ангара, Ангара”, ён пісаў. Злева там сядзіць жанчына - маці, якая корміць немаўля. Заўсёды ж абмяркоўваюць студэнты: як гэта можа жанчына карміць дзіця, калі тут шум і грукат, ідзе будоўля? А вось ужо мінуў час, і разумею: гэта вобраз ён шукаў нейкі. Мне запомнілася гэта работа. Я памятаю яшчэ яго пад Рэйхстагам, пад купалам ён стаіць - сябе, відаць, адлюстраваў: стаіць салдат. Потым яшчэ карціна “Сустрэча”, калі бацька з сынам сустракаюцца, вярнуўшыся з фронта. А ў 63-ем годзе ён напісаў вельмі добрую работу - яна ў пастаяннай экспазіцыі Нацыянальнага мастацкага музея - “Шахцёры Салігорска”. Для нас і для мяне ён застаецца найперш як мастак. Нягледзячы на ўсе яго жыццёвыя цяжкасці - гэта вайна па ім прайшлася - ён застаецца таленавітым мастаком. І добрым педагогам. Мяне маці вучыла: стаўся з павагай да педагога. Што зараз нярэдка страчана. Мне маці і бацька заўсёды казалі:”Сынок, слухай настаўніка”. Не педагога, а настаўніка. А яны простыя былі таксама. На чыгунцы працавалі. Відаць, я нядрэнна ішоў, займаўся, і Стасевіч з павагай да мяне ставіўся, ніколі не правіў работы. Часам нешта словамі казаў. Наогул, ён быў вельмі просты мужык. І негаваркі. Просты быў. Ён добрую школу прайшоў. Цудоўны дыплом зрабіў. Дыплом гэты знаходзіцца ў фондах музея. Трэба аддаць належнае: тады Аладава Алена Васільеўна, дырэктар нашага музея, лепшыя дыпломы набыла для музея. Найперш гэта дапамога мастаку, гэта падтрымка нейкая, прычым не толькі матэрыяльная, але і прафесійная, і маральная, і духоўная. Гэта многае азначае.
Page updated
Report abuse